36 kế nhân hòa - Kế 26. Kế giả ngu

Làm thế nào đạt đến “đại trí nhược ngu”?
"Hồ đồ hiếm có" xưa nay được tôn là đạo xử thế cao siêu Chỉ cần
anh biết cách giả vờ ngu thì anh không phải là ngu mà là "đại trí
nhược ngu” (trí lớn mà như ngu) làm người không nên cậy tài mà kiêu
ngạo trước mắt mọi người. Tài năng lộ liễu dễ bị đố ky, càng dễ gây ra
thù. Công cao vượt chủ đã khiến không biết bao nhiêu công thần
mang họa vào thân. Kỹ xảo quan trọng nhất trong khi tiếp xúc với
lãnh đạo là biết "giả ngu” đúng lúc, không tỏ ra sáng suốt tài giỏi,
càng không được sửa sai thủ trưởng.
Trong giao tế giả vờ ngu có thể chữa thẹn, tìm ra lối thoát. Có
thể giả vờ không biết một cách hài hước, tự mình chế giễu mình khiến
cho đối thủ mê man không nhận ra thực hư. Anh phải có khả năng
diễn kịch tốt mới có thể đóng vai ngu mà đáng yêu. Ai không hiểu
chân tướng trong cái ngu thì sẽ bị cái ngu chế giễu. Ai không lĩnh hội
được tinh thần đại trí nhược ngu thì quả là đồ ngu thật sự.

 

Ðề: 36 kế nhân hòa - Kế 26. Kế giả ngu

1 . Hoa phải nửa nở, rượu phải nửa say
Làm người nhất là làm người tài hoa phải vừa không phát tiết
tinh hoa ra ngoài, vừa bảo vệ mình một cách có hiệu quả, vừa có thể
phát huy đẩy đủ tài hoa của mình lại còn phải tự chiến thắng tâm lý
bệnh hoạn, kiêu ngạo, mù quáng, phàm gặp việc chớ có bức ép người
ta, phải rèn luyện đạo đức khiêm tốn. Cái gọi là "hoa phải nở một nửa,
rượu phải nửa say", có nghĩa là một khi hoa đã nở rộ thì nếu không bị
người ta hái tất cũng bắt đầu tàn tạ. Nhân sinh cũng thế, khi anh đã
đắc ý mãn chí rồi, không còn vươn cao nữa, trong mắt không còn ai,
thế thì anh không trở thành bia cho người ta ngắm bắn mới là điều
quá lạ! Cho nên dù anh tài cán đến đâu cũng phải nhớ rằng: Chớ có
cho mình ghê gớm lắm, chớ có cho mình quá quan trọng, chớ có coi
mình là thánh nhân quân tử cứu dân cứu nước. Hãy thu mình lại, cụp
đuôi lại che giấu tài ba của anh.
Trịnh Trang Công chuẩn bị đánh Hứa. Trước khi đánh, ông tổ
chức thi tài chọn quan tiên phong. Chúng tướng cho là đã đến cơ hội
xuất đầu lộ diện, lập công lớn đều xôn xao chuẩn bị.
Vòng thứ nhất: đấu kiếm, các tướng đấu nhau kiếm bay loang
loáng, tiến tới lùi ra như chớp. Kết quả thi đấu chọn được 6 người.
Vòng thứ hai: thi bắn.
Sáu vị tướng thắng vòng 1 được cấp mỗi người 3 mũi tên, ai bắn
trúng hồng tâm của bia thì thắng. Kẻ bắn trúng bên mép, kẻ bắn
trúng hồng tâm. Người thứ năm là Công Tôn Tử Đô. Ông võ nghệ cao
cường, sức trẻ đang thịnh, xưa nay không xem ai ra gì. Ông giương
cung bắn cả 3 mũi tên đều trúng hồng tâm. Ông ngẩng cao đầu quay
lại nhìn người tiếp theo rồi lui ra.
Người bắn cuối cùng là một người già, râu đã tiêu muối, tên gọi
là Dĩnh Khảo Thúc. Ông là người đã từng khuyên Trịnh Trang Công
hòa giải với mẹ, Trang Công rất quí ông. Dĩnh Khảo Thúc bước lên,
không vội vàng, bắn 3 mũi tên đều trúng hồng tâm, thành tích ngang
Công Tôn Tử Đô.
Như vậy chỉ còn hai người này qua vòng hai. Trang Công sai
đem một chiến xa ra bảo rằng: "Hai ngươi đứng ra ngoài 100 bước
chạy lại cướp xe. Ai cướp được xe trước thì lãnh ấn tiên phong. Công
Tôn Tử Đô khinh bỉ nhìn đối thủ, nào ngờ chạy được một đoạn thì vấp
ngã. Khi đúng lên thì Dĩnh Khảo Thúc đã cầm lấy xe rồi. Công
Tôn Tử Đô không phục, bèn chạy nhanh lên cướp xe: Dĩnh Khảo Thúc
bèn kéo xe chạy. Trang Công sai người ngăn lại, tuyên bố Dĩnh Khảo
Thúc làm tướng tiên phong. Công Tôn Tử Đô nuốt hận trong lòng.
Quả nhiên, Dĩnh Khảo Thúc không phu lòng Trang Công đã
cầm cờ dẫn đầu quân lính trèo thang lên thành thủ đô nước Hứa.
Thấy Dĩnh Khảo Thúc lập công lớn, Công Tôn Tử Đô nhức nhối trong
lòng bèn rút tên lắp lên cung nhắm bắn Dĩnh Khảo Thúc đang ở trên
mặt thành Dĩnh khao Thúc trong tên ngã xuống thành. Một vị tuớng
khác tên là Giả Thúc Doanh tưởng Dương Khảo Thúc trúng tên nên
quân Hứa bèn nhật cờ hô quân tiếp tục leo lên và lấy được thành.
dĩnh Khảo Thúc vì tài ba bộc lộ khiến cho người đố kỵ mà mất mạng.
Điển hình về tài ba lộ liễu nên mang họa vào thân là công phần
công cao át chúa. Khi đánh nhau tranh đoạt giang san, anh hùng bốn
biển tụ hội dưới một lá cờ, tài cán lộ ra ai ai cũng giữ mình. Chúa tất
nhiên lợi dụng tài năng của những người này để mưu bá đồ vương.
Nhưng một khi thiên hạ đã định, tài hoa của các công thần hổ tướng
vẫn còn đó. Lúc bấy giờ, tài năng cua họ trở thành mối lo canh cánh
trong lòng hoàng đế, cảm thấy bộ mặt uy hiếp cho nên nhiều lần đã
xảy ra thảm sát các khai quốc công thần. Đó là cái gọi là "Sát lư” (giết
lừa). Hàn Tín bị giết, Minh Thái Tổ thiêu Khánh Công Lâu đều là
như thế.
Mọi người đã đọc Tam Quốc diễn nghĩa có thể chú ý, sau khi
Lưu Bị chết thì hình như Gia Cát Tường không làm được việc gì nữa,
khác với thời Lưu Bị còn sống bàn mưu tính kế, bụng chứa đầy kinh
luân, tinh hoa phát tiết. Dưới quyền minh quân Lưu Bị thì Gia Cát
Lượng không lo bị đố ky, hơn nữa Lưu Bị không thể rời ông cho nên
ông có thể phát huy đầy đủ tài hoa giúp Lưu Bị chiếm một phần ba
thiên hạ. Sau khi Lưu Bị qua đời, A Đẩu kế vị. Trước khi chết, Lưu Bị
đã từng nói trước mặt quần thần rằng: "Nếu ấu chúa có thể phò được
thì phò, nếu nó không xứng đáng làm vua thì ông nên tự lập làm
vua". Gia Cát Lượng mồ hôi chảy ròng ròng, tay chân luống cuống quì
khóc mà tâu rằng: "Thần làm sao không dốc sức toàn tâm, tận trung
phò ấu chúa, dù chết cũng không từ nan", nói xong dập đầu đến chảy
máu. Dù Lưu Bị có lòng nhân nghĩa đến đâu cũng không nhường nước
cho Gia Cát Lượng. Lưu Bị nói muốn nhường ngôi vua cho Gia Cát
Lượng chắc gì không có lòng giết Gia Cát Lượng? Cho nên sau khi
Lưu Bị qua đời, Gia Cát Lượng làm việc gì cũng cẩn thận, cúc cung
tận tụy với A Đẩu Một mặt khác, Gia Cát Lượng quanh năm chinh
chiến ở bên ngoài triều đình để đề phòng người ta vu cho là "kẹp nách
thiên tử". Như vậy Gia Cát Lượng rất thông minh, biết thu hồi, che
giấu tài ba đã từng bộc lộ.
Nhưng nếu anh không bộc lộ tài ba thì vĩnh viễn không được
trọng dụng. Bộc lộ tài ba thì bị người đố kỵ hãm hại. Khi anh bộc lộ
tài ba đã ngầm gieo mầm họa cho nên bộc lộ tài ba nên thích đáng thì
thôi chớ quá lộ liễu.
Trong xã hội hiện nay, đạo lý vẫn là như vậy, khi tiếp xúc với
lãnh đạo phải cố ý giả ngu. Muốn làm được như thế phải có tài diễn
kịch, không phải ai cũng giả ngu như thật nếu không đủ kỹ xảo diễn
kịch thì lại mang họa.

 

Ðề: 36 kế nhân hòa - Kế 26. Kế giả ngu

2. Yếu lĩnh túy quyền: hình say mà thần không say
Khi xem phim truyền hình Võ Tòng, ai cũng rất khoái đoạn Võ
Tòng say đánh Tưởng Môn Thần: tay cầm cốc rượu, ngước cổ dốc vào
thân mình lảo đảo, chân bước như lướt trên mây, trong khi Tưởng
Môn Thần không lưu ý bỗng nhiên bị một đấm vào mũi, chưa kịp
hoàn hồn lại bị một đạp... khi đã tỉnh ngộ không phải là tên say
rượu múa tay đá chân đi xiêu vẹo thì đã bị thương không còn đủ sức
chống trả nữa. Có người trong võ lâm bảo rằng đó là tuý quyền" (võ
say) là một loại quyền thuật cao siêu khó học, cực kỳ lợi hại. Nghe
xong suy nghĩ, bèn nói: Hiểu rồi Sau khi xem Hồng Lâu Mộng đặc
biệt bái phục mưu lược của Tiết Bảo Thoa. Cung cách ứng xử của cô
rất chu đáo, lại giỏi bắt đầu từ việc nhỏ. Khi Nguyên Xuân đi thăm
gia đình về cùng mọi người vui chơi đưa ra một câu đố cho Bảo Ngọc
và bọn Đại Ngọc đoán. Đại Ngọc, Tường Vân... đoán đúng ngay ra vẻ
vui lắm, riêng Bảo Thoa tuy câu đố chẳng có gì khó dễ đoán ra ngay
nhưng lại khen là câu đố khó quá, không đoán được, làm bộ suy nghĩ.
Có một chuyên gia chỉ rõ đó là thuật giả ngu, giả dốt để cho hợp với
yêu cầu của Giả phủ là con gái bất tài mới có đức. Đó thực là một cao
chiêu nhờ gió bay lên tận mây xanh. Đọc xong ngẫm nghĩ, bất giác
đập bàn kêu lên: Tuyệt!
Lợi hại của túy quyền là giả vờ say nhìn bên ngoài thì xiêu xiêu
vẹo vẹo như sắp ngã, lảo đảo nghiêng ngửa tựa không chịu nổi một
đấm . Thưc trong say lại tỉnh ám tàng sát cơ, chờ khi anh mê muội
xem thường thì ra ruột chiêu cực mạnh.
Say thật và giả say là hai việc khác nhau, người ngu và người
giả ngu khác nhau hoàn toàn.
Người chơi túy quyền thì hình say phần không say, túy là hư
làm mê muội đầu óc đối thủ, quyền là thực ra chiêu chí mạng. Giả
ngu là ngoài ngu trong không ngu, ngu là ngu việc nhỏ không liên
quan đại cục, trống không ngu là trong lòng không ngu đối với việc hệ
trọng. Tưởng Môn Thần bị Võ Nhị bang đánh hạ đài, ác bá cuối cùng
chết dưới đao Võ Nhị Lang máu nhập lầu Uyên ương khiến mọi người
thống khoái. Còn Lâm Đại Ngọc đốt thơ đoạn tình, tiết Bảo Thoa tác
thành hôn lễ lại làm cho ta cảm khái nói không nên lời.
Giả say đấu võ là kỹ xảo thượng thặng trên võ đài, giả ngu là
công phu bậc nhất trong tình trường. Thành công của Võ Tòng, tiết
Bảo Thoa cổ kim không ngoại lệ.
Năm 239, Ngụy Thiếu Đế Tào Phương bị Tào Sảng chuyên
quyền cướp binh quyền của Tư Mã Phiên. Tư Mã Phiên tuy rất bất
mãn nhưng nhất thời bất lực. Để tránh khỏi bị Tào Sảng tiếp tục hãm
hại, đồng thời để ẩn thân chờ đợi thời cơ Tư Mã Phiên cáo bệnh ở nhà
không coi việc triều chính. Một hôm, Tào Sảng phái người tâm
phúc là Lý Thắng đi thăm dò hư thực. Tư Mã Phiên biết dụng ý của
Tào Sảng, chờ khi Lý Thắng đến bèn nằm bên giường hai thị nữ đút
cháo, cháo rơi đầy ngực. Khi Lý Thắng nói chuyện với ông, ông cố ý
thở hổn hển, nói không nên lời. Lý Thắng ra về báo cáo cho Tào Sảng
rằng: "Tư Mã Phiên bất quả chỉ là cái xác thoi thóp, tinh thần đã bay
đi rồi. Đại nhân không cần lo nghĩ về ông ta nữa”. Tào Sảng ngại nhất
là Tư Mã Phiên, nay nghe nói ông chẳng còn sống bao lâu nữa thì
trong lòng rất vui và yên tâm, lại càng hoành hành trong triều không
còn biết sợ là gì. Tư Mã Phiên gấp rút tổ chức lực lượng, đánh
một chiêu "túy quyền" thành công rực rỡ. Tháng giêng năm 249 đi bái
yết lăng Cao Tổ, anh em Tư Mã Sảng tháp tùng. Nhân cơ hội đó, Tư
Mã Phiên làm sinh biến phế truất anh em Tào Sảng, ít lâu sau thì tru
di toàn gia. Trong cơn lốc chính trị có khi nguy hiểm sắp ập
xuống đầu thì giả ngu giả ngốc có thể thoát hiểm, giữ được mạng
sống. Nhà quân sự nổi tiếng thời cổ đại của nước ta Tôn Tần bị Bàng
Quyên ám hại, lâm vào cảnh tuyệt vọng. Tôn Tần bèn giả điên để cho
Bàng Quyên lơ là cảnh giác, lập mưu chạy trốn. Một hôm Bàng Quyên
sai người đưa cơm cho Tôn Tần thì thấy Tôn Tần cầm đũa lên sắp ăn
bỗng ngã lăn ra bất tỉnh, một lát sau tỉnh dậy nôn mửa, trợn mắt
quát tháo ầm ĩ. Bàng Quyên nghe báo cáo xong bèn trực tiếp đến xem
thì thấy Tôn Tần sùi bọt mép, nằm lăn ra cười khanh khách rồi lại
khóc lóc thê thảm. Bàng Quyên rất giảo quyệt bèn kiểm tra xem điên
thật hay điên giả, sai người lôi Tôn Tần vào chuồng lợn. Tôn Tần lăn
lê trong phân lợn. Tuy Bàng Quyên nửa tin nửa ngờ nhưng vẫn buông
lỏng việc giám sát Tôn Tần. Suốt ngày Tôn Tần điên điên khùng
khùng, khi khóc khi cười, ban ngày ra chợ ban đêm về chuồng lợn.
Sau một thời gian, Bàng Quyên tin Tôn Tần điên thật. Thế là ít lâu
sau, Tôn Tần trốn ra khỏi Ngụy. Về sau Bàng Quyên bị Tôn Tần giết
chết trong chiến tranh. Kế giả điên của Tôn Tần toàn thắng. Một ví
dụ khác: Khi nhà Minh vừa mới lập, Chu Nguyên Chương trừng phạt
không thương tiếc các quan lại tham ô và lộng quyền. Hình phạt cực
kỳ dã man tàn khốc, chưa từng có trong lịch sử. Để tránh hình phạt,
một số quan lại giả ngu giả điên. Ngự sử Viên Khải làm cho Chu
Nguyên Chương giận sợ bị giết bèn giả điên. Chu Nguyên Chương nói
điên không biết đau, sai ngươi đâm da thịt ông, ông cắn răng chịu
đựng không kêu la. Ông dùng xích sắt xích cổ, đầu tóc bù xù, mặt mày
bẩn thỉu, mồm nói lảm nhảm. Chu Nguyên Chương vẫn chưa tin sai
người đến thăm dò. Viên Khải trợn mắt nhìn người đó cất tiếng hát,
bò bên dậu ăn cứt chó. Chu Nguyên Chương nghe báo cáo của sứ giả
mới tin ông điên không bắt tội. Thế là Chu Nguyên Chương đã bị lừa.
Vốn Viên Khải biết thế nào Chu Nguyên Chương cũng sai người đến
thăm dò nên sai người nhà nấu kẹo làm giả cứt chó để ông ăn khi sứ
giả đến. Nhờ thế ông mới giữ được tấm thân già. Giả điên thật là quá
khố sở chứ không phải dễ dàng. Phàm chưa đến bước nguy hiểm tính
mạng thì chớ dùng kế này.

 

Ðề: 36 kế nhân hòa - Kế 26. Kế giả ngu

3. Trong đại ngu ẩn tàng đại trí
Trong thời gian chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của Liên Xô, quân
Đức tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô. Các vị lão tướng như Timôphiep,
Voroslop, Budom... đảm nhiệm trọng trách chỉ huy quân đội nhưng
lực bất tòng tâm. Thời thế tạo anh hùng, xuất hiện một loạt tướng
quân trẻ tuổi như Ducop, Vaxili, Schimeneo:.. Các lão tướng không hề
dao động. Tháng 2 năm 1949, nguyên soái Timophe được lệnh đi
Borodi hiệp đồng với phương diện quân thứ nhất thứ hai. Schimenco
làm tham mưu trưởng của ông Schimenco vốn đã biết vị nguyên soái
này xem thường các sĩ quan tham mưu cho nên trong lòng lo lắng
nhưng nghĩ rằng cứ chấp hành mệnh lệnh là được. Hai người cùng lên
tàu hỏa ra đi, sau khi ăn cơm chiều thì đã xảy ra chuyện không vui.
Timophe nói rằng: “Sao lại điều anh đi với tôi? Muốn dạy cái anh già
này, giám sát tôi chăng? Vô ích. Khi các anh còn bò dưới bàn, những
người già chúng tôi đã dẫn cả sư đoàn tác chiến, phấn đấu cho chính
quyền Xô Viết của các anh. Anh tốt nghiệp học viện quân sự tự cho là
tài giỏi lắm phải không khi cách mạng nổ ra anh mấy tuổi? Những lời
lo huấn này gần như làm nhục Schimenco nhưng Schimenco vẫn
thành thật trả lời rằng: "Lúc đó tôi vừa 10 tuổi”, và biểu thị hết sức
tôn trọng nguyên soái, sẵn sàng học tập ông. Cuối cùng Timophe nói:
"Được rồi, nhà ngoại giao đi ngủ đi thôi. Thời gian sẽ chứng minh ai là
người như thế nào".
Quả thời gian đã chứng minh. Sau một thời gian cùng công tác,
một buổi chiều đang uống trà Timophe đột nhiên nói: "Bây giờ tôi rõ
rồi, anh không phải là người như ban đầu tôi tưởng. Trước tôi nghi
Stalin sai anh giám sát tôi." Sau khi Tìmophe được triệu hồi thì
quyến luyến không muốn rời Schimeneo. Một thời gian sau, Timophe
yêu cầu đại bản doanh điều Schimenco đến làm việc với ông. Khi
Schimenco bị xúc phạm thì đã giả vờ để qua cửa ải nguyên soái
Timophe, biểu thị khiêm nhường của hậu sinh sẵn sàng học tập tiền
bối. Đó là biểu hiện đại trí nhược ngu. Người biết giả ngu tất không
phải người ngu làm ra vẻ ân cần, nhún nhường là tài năng của người
trí tuệ cao siêu. Khi được người ta tôn kính thì phải che giấu sự thông
minh của mình. Dưới đây kể ra mấy ví dụ khác về giả ngu, một ví dụ
tích cực, ba ví dụ tiêu cực.
1. Mắt nhắm mắt mở.
Trong giao tế nếu chỉ dựa vào ngôn từ thì khó thuyết phục đối
phương. Dùng tình cảm khiến cho đối phương phải suy nghĩ, thể
nghiệm sâu sắc có khi lại hiệu quả lớn hơn là ngôn từ. Có một nhà
nông học Pháp ăn khoai tây ở Đức, rất muốn phát triển trồng khoai
tây ở Pháp, nhưng ông càng tuyên truyền thì người ta càng không tin
tưởng. Các bác sĩ cho rằng khoai tây có hại sức khỏe. Có nhà nông học
lại quả quyết trồng khoai tây đất sẽ chóng bạc màu. Các nhà tôn giáo
thì nói khoai tây là quả táo qủy. Sau một thời gian suy nghĩ, nhà nông
học muốn phát triển trồng khoai tây này bèn nghĩ ra một kế mới.
Được nhà vua cho phép, ông trồng khoai tây trên mảnh
đất sản lượng thấp do đội vệ binh mặc sắc phục đứng canh gác và
tuyên bố không ai được đến gần, không ai được đào khoai tây. Nhưng
các vệ binh này chỉ canh gác ban ngày, đối thì rút về. Mọi người háo
hức vì "quả cấm" nên ban đêm lén đến nhổ khoai tây đem về trồng
trong vườn nhà. Nhờ vậy chẳng bao lâu, khoai tây được trồng khắp
nước Pháp, đem lại lợi ích lớn cho nhân dân Pháp. Nói thẳng khoai
tây tốt thì không ai tin nhưng hoàng gia trồng khoai tây có vệ binh
canh giữ tạo ra một tình cảnh là sản phẩm quí giá. Do vậy kích động
đòng ham muốn, tự mình trồng, tự mình thể nghiệm thì quả là có lợi
không có hại nên tiếp thu hoàn toàn loại nông sản phẩm
này. Điểm nổi bật của tình cảnh giao tế là lợi dụng tâm lý hiếu kỳ của
con người, mắt nhắm mắt mở vừa cấm vừa để cho người ta đào trộm
khoai tây, trực tiếp tiếp xúc với khoai tây từ mình thể nghiệm. Vì vậy
mới có hiệu qua cao.
2. Đánh nhầm trúng thật thiên hạ cả cười.
Trong thời gian kháng chiến chống Nhật, các cơ quan đoàn thể
đóng ở Bắc Chuyên cách Trùng Khánh 50 km do Cục biên dịch đứng
đầu tổ chức dạ hội văn nghệ quyên góp úy lạo quân đội. Tổ chức hai
đêm dạ hội tưng bừng chưa từng có. Trước khi chính thức, khai mạc
tiết mục kể chuyện. Lão Xá xung phong biểu diễn và mời ông Lương
Thực Thu hợp tác. Lương Thực Thu giao ước trước là khi biểu diễn
đến chỗ gấp quạt đánh lên đầu là không được đánh thật, chỉ được
đụng đến đầu là thôi. Đến lúc biểu diễn hai ông lên trước sân khấu,
người cứng đờ như vượng gỗ, mát vểnh lên trời làm bộ người ngu đần,
không nói câu nào khiến cho quan không cười rộ. Hai ông đối đáp
trong bầu không khí đầy tiếng cười. Ke nói người đế rất hài hước. Đến
lúc sắp diễn đến gấp quạt đánh lên đầu thì không hiểu là vì quá kích
động quên mất hay là cố tình vi phạm lời hứa, Lão Xá gấp quạt đánh
lên đầu lương Thực Thu. Lương thực Thu né đầu tránh một cách bản
năng, quạt cánh trúng kính đeo mắt. Nói thì chậm, việc thì nhanh,
Lương Thực Thu vội giơ hai tay ra giống như để đỡ kính đeo mắt rơi
xuống và giữ tư thế đó bất động hồi lâu. Quan chúng vỗ tay rào rào,
cười nói hồi lâu không dứt. Kể chuyện vốn dễ khiến người ta cười
nhưng lần này lão Xá "đánh nhầm trúng thật" đầy kịch tính khiến
cho mọi người cười như điên như dại. Quan chúng cho là hai ông đã
diễn xuất tuyệt nhiên bèn kêu to: “Bis, bis". Lão Xá và nhất là Lương
Thực Thu trong lòng biết rõ "tuyệt chiêu” này chỉ có một lần.
3. Tróng hoang đàng ẩn sự thật
Có khi suy luận hay kết luận sai mà tiến hành phản bác từ
chính diện vị tất đã có hiệu quả. Lúc đó nên dùng một sai lầm tương
tự khác mà rõ ràng là suy luận sai lầm để phản bác thì hiệu quả lại
tốt hơn. Loại suy luận sai lầm này có tính hoang đường rất lớn, ý tại
ngôn ngoại rất nhiều, có thể khiến cho người ta mỉm cười mà lòng
sáng tỏ sai đúng và từ đó đạt đến mục đích hài hước. Suy lý càng
hoang đường thì lời nói diễn đạt lại càng hài hước.
Thời Tống Cao Tông có một lần đầu bếp công đình nấu một món
bánh không chín, hoàng đế nổi giận bắt giam đầu bếp. ít lâu sau
trong một tiết mục sân khấu có hai diễn viên đóng vai học trò, người
này hỏi người kia sinh giờ nào. Một người nói "Giáp Tý sinh" (sinh giờ
Giáp Tý), người kia nói "Bính Tý sinh" ( sinh giờ Bính Tý). Một diễn
viên khác bèn đến tâu với hoàng đế rằng: "Hai diễn viên này phải vào
tù”. Hoàng đế không hiểu bèn hỏi vì sao. Người này bèn tâu rằng:
"Giáp Tý và Bính Tý đều sống cả, không phải cùng tội với vị đầu bếp
nấu bánh sống hay sao?" Hoàng đế nghe xong bật cười biết rằng, bọn
họ cố ý diễn như thế bèn tha tội cho ông đầu bếp làm bánh sống. Cái
diệu dụng câu hoàng đế lúc bắt tội người đầu bếp vì bỉnh tử sinh
(bánh sống) diễn ra thành kết luận hễ "sinh" thì bỏ tù. Giáp Tí sinh,
Bính Tí sinh cũng phải bỏ tù. Thế là cực kỳ hoang đường khiến cho ai
cũng tức cười Diễn viên nọ đã suy lý bằng những lời lẽ uyên chuyên
hàm súc hài hước, ẩn giấu ý phê phán hành động
vô lý của hoàng đế. (Đê hiểu câu chuyện này cần phải giải thích đôi
điều. Bánh sông tiếng Trung Quốc là "bỉnh tử sinh”, Sinh có nghĩa là
sống, tức không chín, lại có nghĩa là sinh đẻ. Bỉnh tử thì chừ bỉnh là
bánh, đồng âm với chữ Bính chỉ giờ bính tý. Bỉnh và bính việt hoàn
toàn khác nhau, âm Hán Việt khác dấu: Bỉnh và Bính; âm Trung
Quốc giống nhau. Chữ Tư có hai âm đọc, Tư là con, là cái như Bỉnh tử
là cái bánh. Tý là giờ Tý nửa đêm. Cho nên khi hỏi giờ sinh đáp là
Bính Tý sinh tức sinh giờ Tý, song do đồng âm nên lại có thể hiểu là
cái bánh sông tức bánh chưa chín. Câu chuyện dựa trên âm và nghĩa
cua ba tiêu: bỉnh tử sinh. ND).

 

Ðề: 36 kế nhân hòa - Kế 26. Kế giả ngu

4. Giả vờ không biết, lời nói càng hay
Giả vờ không biết là giả vờ không nghe thấy hay nghe không rõ
lời của đối phương là một cách dùng trong tranh luận để công kích đối
phương. Phương pháp này thường dùng trong các cuộc tranh luận để
đạt mục đích làm cho đối phương bối rối, gỡ thế bí của anh.
1. Có thể dùng phương pháp này để cứu vãn những lời lỡ nói gây ra
không khí khó chịu.
Ngựa bốn chân còn vấp, huống hồ người sao chẳng có lúc lỡ lời
Cho nên trong giao tiếp dễ xảy ra lỡ lời và là cội nguồn dẫn đến mâu
thuẫn gay gắt, cần phải vãn hồi tình thế do lỡ lời gây ra.
Ví dụ, có một giáo viên thực tập đang lên lớp, viết mấy chữ lên
bảng đen. Bỗng một học sinh kêu lên: "Chữ thầy đẹp hơn chữ thầy
Lý". Cả lớp hốt hoảng, Thầy Lý chủ nhiệm lớp đang ngồi hàng sau
cùng của lớp học. Tình thế thật khó xử. Đối với thầy giáo thực tập
sinh mà nói, vừa mới thực tập lên lớp lần đầu tiên mà gặp phải tình
thế cam go này thật là đau đầu, về sau làm sao hoàn thành được thực
tập? Xin lỗi ư? Không được. Thực tập sinh này bỗng nảy ý giả vờ
không nghe thấy cứ tiếp tục viết lên bảng và nói rằng: "Không im lặng
học bài, ai làm ồn trong lớp đó. Nghe câu nói này, thầy Lý bèn
không còn khó chịu nữa. Thủ thuật giả vờ không nghe thấy nhắc nhở
học sinh không làm ồn đã cứu vãn được tình thế khó chịu do học sinh
lỡ lời gây ra.
2. Có thể dùng để đối phó sự ngụy biện của người khác.
Sù thật thắng hùng biện, nắm đầy đủ chứng cứ sự thật là pháp
bảo chiến thắng đối thủ. Nhưng đáng tiếc, trong nhiễu trường hợp có
những người xảo biện khiến cho người khác khó lòng phản kích dù
rằng biết rõ là nguỵ biện.
Hai nhanh niên nông dân đi bón phân lợn cho ruộng ngô đã
tranh cãi nhau nên bón phân gần gốc hay xa gốc ngô. Anh Giáp nói:
"Phân lợn bón gần gốc ngô thì cây ngô dễ hấp thụ, phát triển nhanh".
Anh Ất nói: "Theo lời anh nói thì trồng ngô vào chuồng lợn thì ngô
phát triển nhanh đó ư?" Bấy giờ có một bác nông dân trung niên nói:
"Hai anh đều nói sai. Đuôi lợn gần phân lợn nhất nhưng không thấy
đuôi lợn phát triển dài ra."
Lời nói của bác nông dân trung niên tựa hồ không hiểu thường
thức nhưng chỉ một câu đã đánh gục ngụy biện của hai anh Giáp, ất
một cách rất hài hước.
3. Xử lý ngăn chặn đả kích của người khác.
Bạn bè thường ngày rất hữu hảo nhưng cũng có lúc đùa quá
trớn làm mất lòng nhau. Trong tình huống đó tốt nhất là giả vờ không
biết.
Viên Binh béo ục ịch. Hai đồng học Triệu Cường, Vương Minh
cảm cảnh sinh tình gọi cậu ta là "quả bí đỏ" và rao bán bí đỏ mua bí
đỏ" đùa cậu Viên Binh. Viên Binh rất giận, muốn ngăn chặn các bạn
không được chế giễu mình song chưa biết làm thế nào. Cuối cùng nghĩ
ra một mẹo, Viên Binh từ từ lại gần hai bạn, hỏi một cách nhẹ nhàng:
"Triệu Cường, nghe nói cậu cao lm80 không đúng chăng?" Rồi lại hỏi
Vương Minh: "Cậu ăn sáng chưa?" Đang cười chế giễu Viên Binh lại
nghe hỏi như vậy, cả hai cậu đều không hiểu ý nghĩa như thế nào,
câm miệng trố mắt nhìn Viên Binh trông rất ngớ ngẩn.
Cả lớp học cười ồ. Viên Binh đã sử dụng chiêu giả vờ không nghe mà
ngăn chặn được trận đùa quá đáng của hai bạn.
Nói tóm lại giả ngu, giả điếc, giả say, giả không biết đều thuộc
phạm vi kế giả ngu. Ngu mà không ngu không phải ai cũng làm được.

(sưu tầm)