Rèn luyện nhân cách chống stress

Stress vốn là một thuật ngữ tiếng Anh dùng trong vật lý học để chỉ một sức nén mà vật liệu phải chịu đựng. Đến thế kỷ thứ 17, stress được dùng với nghĩa để chỉ một sức ép hay một xâm phạm nào đó tác động vào con người gây ra phản ứng căng thẳng. Ngày nay stress là một thuật ngữ được dùng rộng rãi để nói về sự căng thẳng cũng như những hậu quả và tác động của nó đến sức khỏe con người.

Vai trò gây bệnh của stress

Hàng ngày, hàng giờ chúng ta - mỗi cá nhân trong xã hội phải chịu tác động của nhiều loại stress như: điều kiện sống khó khăn, làm việc căng thẳng, thất vọng trong sự nghiệp, mâu thuẫn trong gia đình, bất hòa với đồng nghiệp, với hàng xóm... Tuy nhiên stress có gây bệnh hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố phức tạp. Có hai yếu tố quan trọng là tính chất gây bệnh của stress và sức chống đỡ của mỗi cá thể.

- Tính chất gây bệnh của stress: Stress gây bệnh thường là những stress mạnh và cấp diễn (người thân chết đột ngột, tổn thất về kinh tế nặng nề...). Có những stress tuy không mạnh và cấp diễn nhưng lặp đi lặp lại nhiều lần gây căng thẳng nội tâm cũng có khả năng gây bệnh. Những stress gây bệnh thường mang nhiều ý nghĩa là thông tin chứ không phải là cường độ (được hiểu như khi một đám cháy xảy ra điều đáng nói đến là giá trị tài sản bị thiêu hủy và hậu quả cụ thể chứ không phải là cường độ ngọn lửa). Những stress gây xung đột nội tâm làm cá nhân không tìm được lối thoát cũng thường gây bệnh (ví dụ một cặp vợ chồng mâu thuẫn gay gắt và kéo dài nhưng không thể ly dị được vì còn nhiều lo nghĩ về những đứa con). Stress tác động vào cá nhân thường gây bệnh nhiều hơn stress tác động vào cộng đồng.

- Sức chống đỡ của mỗi các thể: Nếu đối tượng nhận thức được tình huống stress không nguy hiểm và có thể chống đỡ được thì sẽ có một phản ứng thích hợp bình thường. Ngược lại nếu đối tượng nhận thức tình huống stress là nguy hiểm và không thể chống đỡ được thì sẽ xuất hiện một phản ứng bệnh lý. Những người hay có trạng thái cảm xúc không ổn định, hay lo âu, căng thẳng, né tránh cũng là những nét nhân cách dễ bị tổn thương. Cùng một loại stress, tùy theo phương thức phản ứng của đối tượng mà có thể biểu hiện bệnh lý khác nhau: lo âu, trầm cảm, khó thở, rối loạn tiêu hóa, tăng huyết áp... Những người có nét nhân cách dễ xúc động, khó làm chủ bản thân, hay bi đát hóa các tình huống stress; đánh giá cao khó khăn và đánh giá thấp bản thân thường rất dễ bị tác động của stress. Những nét nhân cách sau đây có sức chống đỡ cao đối với stress: sớm làm chủ được tình huống, có ý chí và tinh thần trách nhiệm, có khả năng thích nghi, mềm dẻo. Bên cạnh đó, một cơ thể khỏe mạnh, một môi trường thuận lợi có tác động hỗ trợ rất lớn cho nhân cách chống lại stress.


Phòng tránh và hạn chế tác hại của stress

- Cải thiện điều kiện sinh hoạt và lao động: cần loại trừ tác động của stress trường diễn, cải thiện mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình, tập thể, cơ quan, giảm kích thích xấu trong đời sống hàng ngày; lao động trí óc xen kẽ với lao động chân tay.

- Rèn luyện nhân cách: một nhân cách mạnh thì sang chấn tâm thần ác liệt đến đâu cũng mất tính gây bệnh, ngược lại một nhân cách yếu có thể bị bệnh dưới tác động của một sang chấn nhẹ. Cha, mẹ cần biết cách giáo dục con cái ngay từ bé để hình thành một nhân cách vững mạnh có nhiều tính cách tốt như: chịu đựng gian khổ, kiềm chế bản thân, có ý chí và tinh thần trách nhiệm, có khả năng thích nghi mềm dẻo.

- Bồi dưỡng cơ thể khỏe mạnh để tăng cường sức đề kháng của cơ thể chống đỡ với stress: luyện tập hàng ngày, ăn uống điều độ, điều hòa hợp lý giữa lao động và giải trí... để luôn luôn khỏe mạnh về thể chất và tinh thần
( SKDS)